Het gebruik van data bij gemeenten kan zorgen voor beter inzicht in complexe problemen en de resultaten kunnen worden gebruikt om beter beleid te maken. Maar dit wordt nog veel te weinig gedaan. Men werkt nog te vaak op onderbuikgevoel en wishful thinking. Er is een gebrek aan inzicht om dit aan te pakken. Daarom onderzocht Bas Noordhoorn wat gemeenten hieraan kunnen doen tijdens zijn Master afstudeeronderzoek binnen het programma ‘Informatie Management’ aan de Universiteit van Tilburg. In dit onderzoek worden de knelpunten en succesfactoren in kaart gebracht bij het verbeteren van datagedreven werken in beleidscycli van gemeenten. Het uiteindelijke doel is het verhogen van de service die gemeenten leveren. 

Werknemers geven zichzelf slechts een 5.3 

Voor het onderzoek zijn verschillende diepte-interviews gehouden met beleidsmedewerkers en data-analisten van Nederlandse gemeenten. Dit is een vervolgfase op het kwantitatieve onderzoek dat is gedaan in samenwerking met Binnenlands Bestuur, waarin de situatie in brede zin in kaart is gebracht. Opvallend was dat in dit onderzoek de werknemers van de gemeenten zichzelf slechts het cijfer 5.3 (van de 10 punten) gaven als het gaat om het benutten van data in beleid. Ook de digitale vaardigheid scoorde laag. Bij de kennis van nieuwe ontwikkelingen scoorden de respondenten een 2.9 (van de 5 punten). 

Uit de diepte-interviews blijkt dat veel gemeenten nog zoekende zijn. “Wat er nu gebeurt bij gemeenten op het gebied van datagedreven werken komt vooral vanuit enthousiaste individuen die die dit oppakken. Vanuit het management is er nog weinig sturing. Men wil het wel, maar weet niet goed hoe dit centraal aan te pakken”, aldus Noordhoorn. 

Drie randvoorwaarden voor datagedreven beleid 

Uit het onderzoek komen drie belangrijke randvoorwaarden naar voren voor gemeenten om datagedreven beleid te kunnen maken: er moet een datastrategie zijn, de resources moeten aanwezig zijn en er moet een datagedreven cultuur zijn. 

Als eerste moet er dus een datastrategie ontwikkeld zijn. Hierbij moeten niet alleen het eigenaarschap en de verantwoordelijkheden helder zijn gedefinieerd, maar ook moet dit worden ondersteund door het management, zodat het organisatie-breed kan worden uitgevoerd. Bij het eigenaarschap is het van belang dat er niet alleen een strategie is maar dat zaken ook samenkomen op het tactisch of uitvoerend niveau: “Iedereen zegt dat we datagestuurd moeten werken (…) en het beleid is er al wel, maar dan moet het management er wel (specifieke) mensen op zetten zodat het niet iets van iedereen is, of uiteindelijk van niemand”, aldus een van de respondenten. 

Ten tweede moeten de resources er zijn binnen de organisatie. Op technisch vlak moet de organisatie de kwaliteit van de data kunnen garanderen, door het op orde hebben van een goede data infrastructuur en de juiste tools (BI software). Zo is het effectief om een ‘information officer’ in dienst te hebben of in te huren, die de business en de techniek aan elkaar kan koppelen. Dan kunnen dashboards worden gebouwd met de juiste inhoud die ook toekomstbestendig zijn. 

Er moet een datagedreven cultuur zijn 

Maar nog belangrijker, de derde randvoorwaarde: er moet een datagedreven cultuur zijn binnen de organisatie. Een cultuur waarin iedereen voldoende datageletterd is en begrijpt wat de data inhoudt. “Vaak zie ik rapporten van andere gemeente-onderdelen (…) en dan denk ik, wat zie ik als ik naar de cijfers kijk. Zijn het aantallen, zijn het mensen of zijn het aantal huishoudens?”, zegt een van de respondenten. 

Beleidsmedewerkers moeten niet alleen gestimuleerd en ondersteund worden met verschillende tools en methoden, maar er is echt een cultuurverandering nodig waarin data meer centraal gesteld worden in de processen. Een verandering van mindset dus. Alleen zo kan het nemen van beslissingen op basis van data worden verankerd in de primaire processen van de beleidscyclus. 

Het Master afstudeeronderzoek werd vanuit Tilburg Univeristy begeleid door Mylène Struijk en bij Kurtosis door Johan Posseth en Emma Stöger. 

Wil je als gemeente meer weten over (het starten met) datagedreven werken en ben je benieuwd naar alle resultaten van dit onderzoek, laat het ons weten. Bel ons op 085 – 200 70 70 of mail ons naar info@kurtosis.nl. 

Kurtosis is gespecialiseerd in data-analyse, datascience en datagedreven werken. Ook richtte Kurtosis het nieuwe trainingsplatform ‘Data To Go’ op, zodat laagdrempelig kan worden gestart met het werken met data.